دانشنامه

زمانی که دانشمندی بنام کنزاد و همکاران او تحقیقاتی در جهت کوپلیمریزه کردن بوتادین با منومرهای اولفین انجام می دادند تصادفاً لاستیک مصنوعی از کوپلیمریزه کردن بوتادین با آکلریلونیتریل بدست آوردند.

 این کشف در سال 1930 اتفاق افتاده و در سال 1934 در آلمان اولین واحد کوچک تولید این لاستیک مصنوعی شروع بکار نمود و از آن پس این لاستیک بنام تجارتی (BUNA.N) به بازار عرضه گردید. اما زمانی که تولید آن در مقیاس وسیع در سال 1937 شروع گردید نام تجارتی پربونان (PERBUNAN) اخذ گردید. امروزه تولید آن در آمریکا و بسیاری از کشورهیا اروپائی انجام می گیرد.

پیوسته اهل دنیای موجود طراحی اساسا مورد استفاده قرار گیرد.

طرز تهیه

میزان نسبت بوتادین به الکریلونتریل در زنجیر پلیمر اتر مستقیمی روی خواص لاستیک حاصله دارد و این نسبت نیز بستگی به درجه حرارت عمل پلیمریزاسیون و فرمول بندی این عمل دارد که در انتخاب این شرایط دقت کافی باید بعمل آید. در اوایل کشف این پلیمر درجه حرارت پلیمریزاسیون حدود 25 تا 50 درجه بوده که در نتیجه این پلیمرها به پلیمرهای گرم موسوم شدند و در زنجیر آنها شاخه های جانبی بسیاری وجود داشت و پلیمرها بسیار مقاوم و محکم بودند. از اوایل دهه 1950 با پیشرفتهایی که در زمینه پلیمریزاسیون حاصل شد عمل پلیمریزاسیون در درجه حرارت 50 درجه سانیت گراد انجام پذیرفت و پلیمرهای خطی بدست آمدند که آسانتر ساخت و پروسس می شدند.

خواص فیزیکی و شیمیایی

خواص فیزیکی این لاستیک چنانچه با دوده مناسب مقاومت شده باشند خوبست لیکن لاستیک بدون پر کننده ها دارای قدرت کششی ضعیفی می باشند. این لاستیک دارای مقاومت حرارتی بهتر از لاستیک کلروپرن می باشد لیکن مانند کائوچوک طبیعی در مقابل اثرات اوزون ضعیف می باشد.

انواع تجارتی این لاستیک در 3 عامل مهم با هم اختلاف دارند.

• میزان درصد آکلریلونتیریل
• درجه حرارت پلیمریزاسیون
• ویسکوزیته

از این سه عامل مهمترین آنها میزان درصد آکلریلونیتریل می باشد که چنانچه درصد اکریلونیتریل در لاستیک افزایش یابد مقاومت آن در برابر هیدروکربن های آلیفاتیکی بیشتر می گردد و در برابر این حلالها کمتر با دگرگونی پیدا می کند. عموماً می توان گفت که این لاستیک مقاومت بسیار خوبی در برابر نفت و بنزین دارا می باشد.

خواص آن در درجات پائین حرارت خوب نبوده و در مقایسه با لاستیک بوتادین ضعیف تر می باشد.

بوسیله عمل نرم کردن و ماستیکیت کردن زنجیرهای این پلیمر مانند کائوچوی طبیعی شکسته نمی گردد و در نتیجه ویسکوزیته اولیه لاستیک در عمل پروسس کردن بسیار مهم می باشد.

معمولاً پلیمرهای گرم مشکل تر از پلیمرهای سرد پروسس می گردند. پلیمرهای با ویسکوزیته کم بهتر مواد افزودنی را جذب می نمایند و در حین عمل مخلوط کردن کمتر تولید حرارت نموده و در اکسترودرها می توان سرعتهای بالاتری را استفاده نمود. از طرف دیگر جهت ساخت محصولات نرم چون باید میزان مواد افزودنی کمتر باشد بهتر است که از لاستیک با ویسکوزیته بالا استفاده شده و میزان نرم کننده های بیشتری اضافه گردد.

شکل زیر اثر افزایش میزان اکریلونیتریل در زنجیر را روی بعضی از خواص لاستیک نشان می دهد.

کم                < ----------------------------------اکریلونیتریل ---------------------------->           زیاد

مقاومت در برابر سوختها و نفت افزایش می یابد----------------------------------------->

 <---------------------------------------------------- انعطاف پذیری در درجات حرارت پائین بهبود می یابد.

قدرت کششی بهبود می یابد------------------------------------------------------------->

  <---------------------------------------------------  جهندگی و خاصیت الاستیسیته افزایش می یابد

مقاومت در برابر سایش و سختی افزایش می یابد-------------------------------------->

قابلـــیت پروسس کــــردن بهبــــود می یـــــابد------------------------------------------->

قابلیت اختـــلاط با پلاستیـــکها بهبـــود می یـابد---------------------------------------->

سرعت ولکــــانیزاسیــــون افــــزایش می یــابد------------------------------------------>

 <---------------------------------------------------- قابلیت نفوذ گازها افزایش می یابد.

مخلوط کردن مواد افزودنی

اصول مواد افزودنی به این لاستیک مشابه لاستیک SBR می باشد و تنها تفاوتهیا جزئی به چشم می خورد. اگرچه تمام انواع دوره ها قابل استفاده و پرکننده های غیر دوده ای ممکن است با این لاستیک استفاده گردند.

در عمل بیشتر از نوع نیمه مقاوم کننده دوده استفاده می گردد تا قیمت مواد اولیه ارزانتر گردد. این لاستیک همچنین بوسیله رزنیهای فئولیک و یا PVC نیز مقاومت می گردند. خواص جالب توجه مخلوط های PVC و لاستیک نیتریل باعث گردیده که بیشتر تولید کنندگان این مخلوط ها را در مقیاس تجراتی تولید و در دسترس مصرف کنندگان قرار دهند. مزایای اصلی افزودن PVC به لاستیک نیتریل عبارتند از بهبود مقاومت در برابر اوزون و هوا، شفافیت و رنگهای براق مواد قالب گیری شده و اکسترود شده، مقاومت بالاتر در مقابل سایش و نفت و چنانچه نرم ننده مناسبی استفاده گردد مقاومت بهتر در مقابل آتش.